Nhìn lại hành trình 10 năm của xe ôm công nghệ tại Việt Nam
Trong suốt một thập kỷ qua, dịch vụ xe ôm công nghệ đã và đang có những bước tiến mới, từ việc thay đổi thói quen đi lại của người dân đến việc góp phần tạo ra một nguồn thu nhập ổn định cho người lao động. Các ứng dụng đặt xe không chỉ đơn thuần mang đến sự tiện lợi mà còn tạo ra một cuộc cách mạng trong cách chúng ta di chuyển, mở ra tiềm năng cho nhiều doanh nghiệp và công ty trong nước.
Hành trình phát triển của xe ôm công nghệ không chỉ là sự chuyển biến về mặt công nghệ mà còn là câu chuyện về sự thích nghi và đổi mới của xã hội. Dịch vụ này đã thay đổi hoàn toàn cách thức di chuyển trong đô thị, mang lại sự tiện lợi cho người dùng và mở ra một cơ hội nghề nghiệp mới cho hàng trăm nghìn người lao động.
Từ những năm đầu ra mắt với sự xuất hiện của Uber và Grab, đến nay, thị trường xe ôm công nghệ tại Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp nội địa và nước ngoài. Tuy nhiên, cùng với những thành tựu đạt được, ngành này cũng đối diện với không ít thách thức khi thị trường ngày càng cạnh tranh khốc liệt và nhu cầu của người tiêu dùng không ngừng thay đổi.
Sự cạnh tranh của hai “ông lớn” Grab và Uber mở ra tiềm năng phát triển của các ứng dụng đặt xe nội địa
Khái niệm xe ôm công nghệ đã có từ năm 2014 khi Uber bắt đầu gia nhập vào thị trường Việt Nam, sau đó đến Grab. Nhờ sự mới mẻ và dễ dàng trong thao tác đặt xe, nhiều người trước đây sử dụng xe ôm truyền thống, taxi, hay xe buýt đã dần chuyển sang dùng xe ôm công nghệ. Bên cạnh đó, khả năng biết trước giá cước và thanh toán không tiền mặt cũng là những điểm cộng lớn khiến dịch vụ này thu hút đông đảo người dùng.
Cuộc cạnh tranh giữa Uber và Grab đã làm thay đổi hoàn toàn bức tranh vận tải ở Việt Nam. Với các chiến lược marketing khôn khéo, đặc biệt là các chương trình khuyến mãi liên tục, Grab đã nhanh chóng trở thành cái tên quen thuộc với người dân. Trong khi đó, Uber tập trung vào phân khúc khách hàng cao cấp hơn. Tuy nhiên, đến năm 2018, Uber rút khỏi thị trường Đông Nam Á, nhường chỗ cho Grab thống lĩnh.
Sự chia tay của Uber không chỉ làm thay đổi cục diện mà còn mở ra cơ hội cho các ứng dụng đặt xe nội địa như Be, Xanh SM và Gojek. Những nền tảng này đã nhanh chóng tận dụng khoảng trống mà Uber để lại, nhờ vào việc hiểu rõ thị trường trong nước, đồng thời áp dụng các chiến lược truyền thông để thu hút người dùng.
Năm 2023, theo báo cáo từ Mordor Intelligence Grab vẫn là nền tảng đặt xe được nhiều người tin tưởng sử dụng với hơn 58% thị phần, theo sau lần lượt là Xanh SM, Be và Gojek với phần trăm thị phần lần lượt là 18,17%, 9,21% và 5,87%.
Bên cạnh đó, theo báo cáo của Decision Lab, từ năm 2023 đến quý 2 năm 2024, Grab vẫn là nền tảng đặt xe được người Việt ưa chuộng và đầu năm 2024, Xanh SM chính thức vượt Be trở thành nền tảng gọi xe lớn thứ hai tại Việt Nam, chiếm hơn 32% thị phần.
Cho đến tháng 9/2024, Gojek đột ngột thông báo rút khỏi thị trường Việt Nam và việc rút khỏi thị trường này là một bước tiến chiến lược nhằm củng cố hoạt động kinh doanh của công ty tại các thị trường chính là Indonesia và Singapore. Tuy nhiên, hoạt động của Gojek tại Việt Nam không mang lại kết quả khả quan. Theo The Business Times (Singapore), Gojek Việt Nam chiếm chưa đến 1% tổng giá trị giao dịch của GoTo trong quý 2 năm 2024.
ThS Trần Anh Tuấn – Viện phó Viện Nghiên cứu Ứng dụng Đổi mới Sáng tạo Doanh nghiệp, nhận xét thị trường này vô cùng khốc liệt và ông cho rằng việc Gojek rút khỏi thị trường cũng không làm ảnh hưởng đến bức tranh toàn cảnh.
Thay đổi thói quen đi đường của người dùng và tạo nguồn lao động cho người dân
Làn sóng “tài xế xe công nghệ” bắt đầu bùng nổ từ những năm 2010 và nhanh chóng trở thành một xu hướng nghề nghiệp phổ biến đối với nhiều lao động tại Việt Nam. Đến nay, nghề này vẫn là nguồn thu nhập chính của hàng trăm nghìn người. Theo báo cáo năm 2022, Grab đã thu hút hơn 200.000 tài xế trên cả nước, với hơn 3 triệu lượt di chuyển mỗi ngày tại hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM. Thu nhập trung bình của tài xế xe công nghệ được ghi nhận cao hơn 55% so với mức lương trung bình của lao động phổ thông, giúp nhiều người có cuộc sống ổn định.
Thời kỳ đầu, nhiều tài xế đã coi đây là một cơ hội cải thiện thu nhập đáng kể. Mức chiết khấu ưu đãi từ các nền tảng giúp họ có thu nhập cao, thậm chí một số người có thể kiếm trên 10 triệu đồng mỗi tháng, đủ để trang trải cuộc sống và xem đây là nghề chính. Tuy nhiên, những thay đổi về chính sách thuế, mức chiết khấu gia tăng, và sự gia nhập của ngày càng nhiều tài xế đã khiến thu nhập bị chia sẻ. Nhiều người từng có nguồn thu nhập khá trước đây giờ đây phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt, khiến họ không còn duy trì được mức thu nhập như trước.
Đặc biệt, trong giai đoạn đại dịch COVID-19, xe ôm công nghệ đã trở thành phao cứu sinh cho nhiều người lao động bị ảnh hưởng. Khi làn sóng sa thải tăng cao, nhiều người mất việc hoặc bị giảm thu nhập, dịch vụ xe ôm công nghệ trở thành một trong những lựa chọn khả thi nhất để tiếp tục kiếm sống.
Tuy nhiên, thị trường xe ôm công nghệ cũng dần bước vào giai đoạn bão hòa. Số lượng tài xế tăng mạnh khiến cạnh tranh ngày càng gay gắt, và với mức chiết khấu từ các ứng dụng ngày càng cao, tài xế phải làm việc nhiều giờ hơn mới có thể giữ được thu nhập như trước. Bên cạnh đó, nhu cầu của người dùng có xu hướng giảm dần, đặc biệt sau thời kỳ bùng nổ, khiến áp lực kiếm tiền đối với các tài xế càng tăng. Mặc dù vậy, xe ôm công nghệ vẫn là một lựa chọn nghề nghiệp phổ biến trong bối cảnh nền kinh tế đầy biến động, bởi tính linh hoạt và cơ hội tạo thu nhập mà nó mang lại vẫn còn hấp dẫn đối với nhiều người.
Tương lai của thị trường đặt xe công nghệ
Sự phát triển của xe ôm công nghệ trong 10 năm qua đã thay đổi cách người dùng tiếp cận giao thông và cơ hội việc làm. Với việc ứng dụng công nghệ vào quy trình vận hành, người dùng có thể đặt xe dễ dàng, nhanh chóng, và an toàn hơn. Các công ty lớn như Grab và những ứng dụng nội địa như Be, Xanh SM đã tạo nên một hệ sinh thái phong phú, phục vụ không chỉ nhu cầu di chuyển mà còn mở rộng sang giao hàng, giao đồ ăn, và các dịch vụ tài chính.
Theo báo cáo từ Mordor Intelligence, quy mô thị trường gọi xe Việt Nam ước đạt 1,17 tỷ USD vào năm 2024 và dự kiến sẽ tăng trưởng lên mức 3,19 tỷ USD vào năm 2029 với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 22,1% trong giai đoạn 2024 – 2029.
Ngoài ra, với sự ra đời của các phương tiện xanh như xe điện, điển hình là Xanh SM, tương lai của xe ôm công nghệ sẽ ngày càng thân thiện với môi trường, góp phần giảm thiểu ô nhiễm đô thị. Các nền tảng này cũng đang đầu tư mạnh mẽ vào AI, dữ liệu lớn, và phân tích hành vi người dùng để cải thiện dịch vụ và trải nghiệm khách hàng.
Tuy nhiên, xe ôm công nghệ vẫn đối diện với nhiều thách thức. Cạnh tranh ngày càng khốc liệt với sự ra mắt của các nền tảng mới đòi hỏi các công ty phải không ngừng cải tiến dịch vụ và duy trì lòng trung thành của khách hàng. Đồng thời, các quy định pháp lý về thuế và quản lý tài xế cũng đang là một bài toán khó cho các doanh nghiệp trong ngành.
Mức chiết khấu cao và chi phí vận hành tăng lên khiến nhiều tài xế cảm thấy khó khăn trong việc duy trì thu nhập ổn định. Nhiều người đã bày tỏ lo ngại về việc quyền lợi của tài xế không được đảm bảo, đồng thời cần có những chính sách công bằng hơn từ phía các công ty.
Xe ôm công nghệ đã trải qua một hành trình đầy thăng trầm trong 10 năm qua. Từ những ngày đầu chỉ là một giải pháp thay thế cho phương tiện truyền thống, đến nay, dịch vụ này đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống đô thị. Tuy nhiên, để tiếp tục phát triển bền vững trong tương lai, các công ty cần chú trọng hơn đến việc đảm bảo quyền lợi cho tài xế, đồng thời không ngừng cải tiến và mở rộng dịch vụ để đáp ứng nhu cầu thay đổi của người tiêu dùng.
Nguồn: Advertising Vietnam